Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk
Monografia / Monografie
Jüdische Gedächtnistopographien im Grenzraum. Autobiographik nach 1945 von Autoren jüdischer Herkunft im Pommernland (Pommerellen und Hinterpommern). Gdańsk 2019, ss. 612.
Kaszubski wanożnik po Gdańsku. Znaki i miejsca w przestrzeni kulturowej Miasta, Gdańsk: Instytut Kaszubski 2019, ss. 312 (z/mit Bogumiła Cirocka und Cezary Obracht-Prondzyński).
Pamięć dla przyszłości: Literatura wspomnieniowa potomków szlachty pruskiej z Pomorza Zachodniego i Prus Wschodnich po 1945 roku, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2009 (=Zrozumieć Niemcy, red. Edward Białek i Leszek Żyliński, t. 7), ss. 320.
Redakcja / Herausgeberschaft
Zwischen Eigen und Fremd. Stimmungsbilder der Kaschubei / Pomiędzy swojskością a obcością. Obrazowanie nastroju Kaszub, Gdańsk: Instytut Kaszubski 2019, ss. 248 (z/mit Oliwia Murawska).
Gedania Cassubia – kaszubskość Gdańska, Gdańsk: Instytut Kaszubski 2018, 218 S. (z/mit Cezary Obracht-Prondzyński).
Günter Grass – Odpominania / Entinnerungen. W 90. rocznicę urodzin / Zum 90. Geburtstagsjubiläum. Gdańsk: Instytut Kaszubski 2017, ss. 288.
Grass a Kaszuby/i. Grass a Kaszëbë/Kaszëbi. Grass and Kashubia/NS, red./ed. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk i Marta Wróblewska. Gdańsk: Gdańska Galeria Miejska 2017, ss. 112 (katalog wystawy / exhibition catalog).
Frank Meisler: An der Weichsel gegen Osten. Mein Leben zwischen Danzig, London und Jaffa. Berlin: Stiftung Denkmal für die ermordeten Juden Europas, 2016 (z/mit Uwe Neumärker, Nachwort von MB-S).
Bild – Reflexion – Dialog. Interkulturelle Perspektiven in der Literatur und im Theater. Studia Germanica Gedanensia Bd. 31, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2014, 248 S. (mit Eliza Szymańska u. Anastasia Telaak).
Frank Meisler, Zaułkami pamięci. Gdańsk – Londyn – Jaffa, tłum. Agata Teperek i Andrzej Szewczyk. Gdańsk: Instytut Kaszubski 2013 (=Stegnami pomorskiego pogranicza), 344 S.
W cieniu morza czasu. Obrazy literackie Kaszub i Gdańska. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 2013, 144 S.
Przywracając pamięć…, Bytów / Gdańsk: Instytut Kaszubski 2013, 86 S. / 2. wyd, popr.
i zaktual..: 95 S.
Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Jüdische Spuren in der Kaschubei. Reisehandbuch. München: Meidenbauer Verlag, 2010, 448 S. (mit Christian Pletzing).
Artykuły, rozdziały książek, publikacje online / Aufsätze, Buchkapitel, Online-Publikationen
Ich bin ein Koszaliner”? Struggles with belongings in borderlands. Leslie Baruch Brents autobiography Sunday’s Child? A memoire, in: Marcin Moskalewicz, Ute Caumanns, Fritz Dross (Eds.): Jewish Medicine and Healthcare in Central Eastern Europe. Shared Identities, Entangled Histories. Berlin: Springer 2019, 219-233 (=Religion, Spirituality and Health: A Social Scientific Approach). /Preview: https://www.springer.com/us/book/9783319924793
Die Postmemory-Generation(en) auf der Suche nach dem Selbst. Sabrina Janeschs „Katzenberge“ und Petra Reskis „Ein Land so weit“, in: Grenzüberschreibungen Identität, Migration und Interkulturalität in den Literaturen Mitteleuropas, hg. v. Marcell Mártonffy und Károly Vajda, Baden-Baden: nomos 2018, 43-64 ISBN 978-3-8487-5030-6 e ISBN 978-3-8452-9202-1 (=Andrássy Studien zur Europaforschung, Bd. 2) / Inhaltsverzeichnis: https://www.nomos-elibrary.de/10.5771/9783845292021-1/titelei-inhaltsverzeichnis
Gdańsk a Kaszuby w twórczości Güntera Grassa, [w:] Gedania Cassubia – kaszubskość Gdańska, Gdańsk, red. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk / Cezary Obracht-Prondzyński, Gdańsk: Instytut Kaszubski 2018, 51-68
Kilka refleksji o dynamice i porządku dyskursu pamięcioznawczego. „Studia Kulturoznawcze” 1 (11), 2017, Poznań 2017, 13-41 https://issuu.com/kulturoznawstwo/docs/sk1_11_2017.
Powieść kryminalna jako przestrzeń polsko-niemieckich obrachunków z przeszłością? Magdaleny Parys „Magik”, “Przegląd Zachodni” 1/2017, 149-164. [A Crime Story as a Space of the Polish-German-German Reckoning with the Past? Magdalena Parys’ „Magik” („The Magician”)].
Kaszubi, w: Gdańska encyklopedia Güntera Grassa, red. Mirosław Ossowski, Marek Jaroszewski, Piotr Lorkowski, Gdańsk 2017, s. 89-90. (Lexikonartikel)
Kaszuby, w: Gdańska encyklopedia Güntera Grassa, red. Mirosław Ossowski, Marek Jaroszewski, Piotr Lorkowski, Gdańsk 2017, s. 90. (Lexikonartikel)
Recepcja Grassa w ruchu kaszubsko-pomorskim, w: Gdańska encyklopedia Güntera Grassa, red. Mirosław Ossowski, Marek Jaroszewski, Piotr Lorkowski, Gdańsk 2017, s. 169-170. (Lexikonartikel)
‚Adligkeit‘ in fiktionalen Welten kodiert. Eduard von Keyserlings „Harmonie“ und „Abendliche Häuser“. In: „Historische Zeitschrift“, Beiheft 69: Projektionsflächen von Adel, hrsg. v. Silke Marburg, Sophia von Kuenheim. Berlin/Boston: Walter de Gruyter 2016, 67-86.
Literatura pogranicza jako reprezentacja i medium pamięci. Teksty autobiograficzne o doświadczeniu Pomorza w perspektywie porównawczej (propozycje ujęcia), [w:] Kulturowe konteksty Pomorzan. XIII Konferencja Kaszubsko-Pomorska, red. Cezary Obracht-Prondzyński, Słupsk/Gdańsk: Muzeum Pomorza Środkowego/Instytut Kaszubski, 2016. 40-51.
(Re)konstrukcje gdańskich modi co-vivendi w tekstach autorów pochodzenia żydowskiego. Motyw bramy/drzwi, [w:]: Miasto jako wspólny pokój: gdańskie modi co-vivendi, red. Maria Mendel. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe / Instytut Kultury Miejskiej 2015. 276-296
Menschen – Orte – Geschichte. Der Blick aus Danzig. Nachwort. In: Frank Meisler: An der Weichsel gegen Osten. Mein Leben zwischen Danzig, London und Jaffa, hrsg. v. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk und Uwe Neumärker Berlin: Stiftung Denkmal für die ermordeten Juden Europas, 2016. 190-205,
Parys-Berlin, czyli oswojona niemiecka obcość w powieściach Tunel i Magik Magdaleny Parys, [w:] Zrozumieć obcość. Recepcja literatury niemieckojęzycznej w Polsce po 1989 roku, red. Stephan Wolting, Monika Wolting. Kraków: Universitas 2016. 297-311.
Patrząc z ukosa? Günter Grass a kaszubszczyzna – refleksji kilka, [w:] Kaszubi – Pomorze – Gdańsk. W kręgu pytań o kulturę, historię i tożsamość. Księga Jubileuszowa Profesora Józefa Borzyszkowskiego z okazji 70. rocznicy urodzin, red. Cezary Obracht-Prondzyński, Tomasz Rembalski, Krzysztof Lewalski, Gdańsk: Instytut Kaszubski / Wydawnictwo UG 2016, 627-645.
Die Abwesenheit des Anwesenden. Das Bild Danzigs in Alfred Döblins „Reise in Polen“ versus in der Autobiographik von Danziger Autoren jüdischer Herkunft, in: Internationales Alfred-Döblin-Kolloquium. Interkulturelle Aspekte im Schaffen Alfred Döblins. Jahrbuch für Internationale Germanistik, Reihe A – Band 121, hrsg. v. Marion Brandt u. Grażyna Kwiecińska. Bern [et al.]: Peter Lang 2015, 67-90.
Re)konstrukcje gdańskich modi co-vivendi w tekstach autorów pochodzenia żydowskiego. Motyw bramy/drzwi, [w:]: Miasto jako wspólny pokój: gdańskie modi co-vivendi, red. Maria Mendel. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe / Instytut Kultury Miejskiej 2015, 276-296.
Odszedł Günter Grass (1927-2015). Wokół kaszubskich peregrynacji zaangażowanego artysty, „Acta Cassubiana” 2015 (XVII), 433-442.
Pomorska kultura pamięci, [w:] Polska debata o kulturze: kultura na pograniczu – pogranicza kultury. Edycja II, red. Katarzyna Kulikowska, Cezary Obracht-Prondzyński, Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2015, 19-32 (z Cezarym Obracht-Prondzyńskim).
Kalejdoskop pomorskiej pamięci, [w:] Polska debata o kulturze: kultura na pograniczu – pogranicza kultury. Edycja II, red. Katarzyna Kulikowska, Cezary Obracht-Prondzyński, Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2015, 95-103.
Żydowskie topografie pamięci miast pomorskiego pogranicza, [w:] Kalinowski Daniel (red.), Wielkie Pomorze. Wierzenia i religie, Gdańsk – Słupsk: Instytut Kaszubski
i Akademia Pomorska w Słupsku 2015, 326-347.
Dlaczego właściwie nie znasz języka polskiego? Wielojęzyczność Gdańska jako figura pamięci w autobiografiach autorów pochodzenia żydowskiego, [w:] Małgorzata Klinkosz, Aneta Lica, Zenon Lica (red.): Językowy, literacki i kulturowy obraz Pomorza, t. 2, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego / Instytut Kaszubski w Gdańsku, 2015, 363-379.
Christian Graf von Krockow. Pierwca i tłumacz specyfiki pomorskiej małej ojczyzny, w: Kaszubskie Jeruzalem. O dziejach i współczesności gminy Główczyce oraz tożsamości jej mieszkańców, red. Józef Borzyszkowski. Gdańsk: Instytut Kaszubski 2014, 119-140.
Abgebrochene intergenerationale Transmission? Die Mehrsprachigkeit der Freien Stadt Danzig in der Autobiographik von Autoren jüdischer Herkunft. In: Studia Germanica Gedanensia Bild – Reflexion – Dialog. Interkulturelle Perspektiven in der Literatur und im Theater. 31, hrsg. v. Miłosława Borzyszkowska, Eliza Szymańska u. Anastasia Telaak, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2014, 41-51.
Posłowie. Tory życia, w: Frank Meisler, Zaułkami pamięci. Gdańsk – Londyn – Jaffa. Tłum. Agata Teperek i Andrzej Szewczyk, red. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk. Gdańsk: Instytut Kaszubski 2014, 329-344.
Jüdische Spuren in der Kaschubei. Ein Reisehandbuch zum kollektiven Gedächtnis im historischen deutsch-polnischen Grenzraum, in: Das war mal unsere Heimat…. Jüdische Geschichte im preussischen Osten. Begleitband zur Internationalen Tagung am 2. und 3. November 2011 in Berlin, hrsg. v. Uwe Neumärker und Andreas Kossert, Berlin: Stiftung Flucht, Vertreibung, Versöhnung und Stiftung Denkmal für die ermordeten Juden Europas, 2013, 38-46 (mit Christian Pletzing).
Wprowadzenie, w: Przywracając pamięć… O żydowskich mieszkańcach Ziemi Bytowskiej, red. tejże, Bytów – Gdańsk: Kurier Bytowski 2013, 4-8 / 2. wyd., popr. i zaktual, 5-8.
Z przeszłości bytowskich Żydów, w: Przywracając pamięć… O żydowskich mieszkańcach Ziemi Bytowskiej, red. tejże, Bytów – Gdańsk: Kurier Bytowski 2013, 46-56 / 2. wyd. popr. i zaktual., 69-85.
Okruchy pamięci. Społeczność żydowska ziemi bytowskiej, w: Losy różne, miejsca wspólne. W krainie wielu: kultur, języków i… smaków, red. Cezary Obracht-Prondzyński, Gdańsk-Bytów 2012, 53-79, także http://www.bytow4kultur.pl/index.php?id=21.
Pamięć o społeczności żydowskiej Ziemi Bytowskiej, w: Nasze Pomorze. Rocznik Muzeum Zachodniokaszubskiego w Bytowie; 13 (2011), 203-219.
Patrząc ku przyszłości? Obraz stron rodzinnych (Heimat) w relacjach z podróży potomków szlachty z Pomorza Zachodniego i Prus Wschodnich po 1945 roku, Acta Cassubiana, XIII, Gdańsk 2011, 136-152.
Odpominania na pograniczu. Cmentarze żydowskie na Kaszubach jako przestrzeń (nie)pamięci?, w: Nekropolie Pomorza, red. Józef Borzyszkowski, Gdańsk: Nadbałtyckie Centrum Kultury 2011, 580-596.
Das Bild der Region durch das Prisma des adeligen Familiensitzes. Zu autobiographischen Schriften von Nachkommen des Adels aus Ostpreußen und Hinterpommern nach 1945, in: Erzählregionen: Regionales Erzählen und Erzählen über eine Region“, hrsg. v. Bernd Neumann u. Andrzej Talarczyk, Aachen 2011, 34-50.
Obraz wsi pomorskiej w literaturze wspomnieniowej po 1945 roku potomków szlachty pruskiej, w/in: Dzieje wsi pomorskiej / Die Geschichte des pommerschen Dorfes. Międzynarodowa Konferencja Naukowa / 9. Internationale Wissenschaftliche Konferenz. Red. / Hrsg. v. Andrzej Chudziński u. Radosław Gaziński, Dygowo/Szczecin 2010, 2010; 197-207.
Das Eigene und das Fremde. Kollektive Bilder in den Erinnerungsschriften des deutschen Adels aus Hinterpommern und Ostpreußen nach 1945, in: Grenzen auf der Landkarte – Grenzen im Kopf? Kulturräume der östlichen Ostsee in der Literatur vom 19. Jahrhundert bis zur Gegenwart, hrsg. v. Regina Hartmann, Bielefeld: Aisthesis 2010, 111-133.
Przedmowa / Vorwort: w / in: Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Jüdische Spuren in der Kaschubei. Reisehandbuch, hrsg. von Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk; Christian Pletzing, München: Martin Meidenbauer 2010, 8-13 (mit Christian Pletzing).
Chojnice / Chòjnice / Konitz, w / in: Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Jüdische Spuren in der Kaschubei. Reisehandbuch, hrsg. von Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk; Christian Pletzing, München: Martin Meidenbauer; 2010, 187-206 (mit Christian Pletzing).
Brusy i okolice / Brusë ë òkalè / Bruss und Umgebung, w / in: Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Jüdische Spuren in der Kaschubei. Reisehandbuch, hrsg. von / pod red. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk; Christian Pletzing, München: Martin Meidenbauer; 2010, 207-213 (mit Christian Pletzing).
Czersk / Czèrsk / Czersk, w / in: Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Jüdische Spuren in der Kaschubei. Reisehandbuch, hrsg. von / pod red. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk; Christian Pletzing, München: Martin Meidenbauer; 2010, 215-221 (mit Christian Pletzing).
Bytów / Bëtowò / Bütow, w / in: Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Jüdische Spuren in der Kaschubei. Reisehandbuch, hrsg. von / pod red. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk; Christian Pletzing, München: Martin Meidenbauer; 2010, 371-383 (mit Christian Pletzing).
Człuchów / Człëchòwò / Schlochau, w / in: Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Jüdische Spuren in der Kaschubei. Reisehandbuch, hrsg. von / pod red. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk; Christian Pletzing, München: Martin Meidenbauer; 2010, 223-231 (mit Christian Pletzing).
Kartuzy / Kartúzë / Karthaus, in: Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Jüdische Spuren in der Kaschubei. Reisehandbuch, hrsg. von Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk; Christian Pletzing, München: Martin Meidenbauer; 2010, 113-133 (mit Katarzyna Kończał, Christian Pletzing u. Rebekka Denz).
Rodzina Pintusów / Die Familie Pintus, in: Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Jüdische Spuren in der Kaschubei. Reisehandbuch, hrsg. von Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk; Christian Pletzing, München: Martin Meidenbauer; 2010, 134-151 (mit Christian Pletzing).
Wanderungen zwischen Gestern und Heute (gen Morgen):Wiederbegegnungen mit der „alten“ Heimat in den Reiseberichten des deutschen Adels aus Hinterpommern und Ostpreußen nach 1945, in: Heimat als Erfahrung und Entwurf, hrsg. v. Natalia Donig u.a., Münster: LIT, 2009 (=Gesellschaft und Kultur: Neue Bochumer Beiträge und Studien, hrsg. von Paul Gerhard Klussmann u.a., B. 7), 147-161.
Erinnerung und Gegenwart. Reiseberichte aus Pommern in der Pommerschen Zeitung (1989-2001), in: Dietmar Albrecht, Bernd Neumann, Andrzej Talarczyk (Hg.): Literatur, Grenze, Erinnerungsraum. Würzburg 2004, 163-180;
Zum Ethos erzogen. Das Motiv des preußischen Ethos in der autobiographischen Schriften adliger Autoren aus Ostpreußen nach 1945, in: LiteraTouren zwischen Oder und Memel. Studia Germanica Gedanensia, Nr. 13, hrsg. von Andrzej Kątny, 71-86.
W druku / Im Erscheinen
Die Postmemory-Generation(en) auf der Suche nach Selbst. Sabrina Janeschs Katzenberge und Petra Reskis Ein Land so weit – do tomu pokonferencyjnego / Identität, Migration und Interkulturalität in den Literaturen Mitteleuropas, Andrássy Universität Budapest, 24.-26. November 2016 (zum Druck eingereicht).
„Ich bin ein Koszaliner”? Struggles with belongings in borderlands. Leslie Baruch Brents autobiography Sunday’s Child? A memoire. für Konferenzband Jewish–German–Polish: histories and traditions in medical culture(s). 15th International Conference of the German-Polish Society for the History of Medicine, Warsaw 9th-11th of September 2015, hrsg. v. Marcin Moskalewicz (zum Druck eingereicht)
Recenzje / Rezensionen
Spacerując po mieście polsko-niemieckiego pogranicza kulturowego…Michał Olszewski, Rafał Żytyniec: Ełk. Spracerownik po niezwykłym mieście, Muzeum Historyczne w Ełku, Ełk 2012, ss 232, „Pomerania” 1 (2014).
Wioletta Knütel, Verlorene Heimat als literarische Provinz. Stolp und seine pommersche Umgebung in der deutschen Literatur nach 1945,in: „Studia Germanica Gedanensia“, Bd. XI, 390-393.
Deutsch-polnische Wechselbeziehungen in Sprache und Kultur, Studia Germanica Gedanensia, pod red. Andrzeja Kątnego, Gdańsk 2003, 400s., „Acta Cassubiana”, t. V, 271-278 (z Justyną Horodecką);
Stephan H. Pfürtner: Nicht ohne Hoffnung. Erlebte Geschichte 1922-1945, Stuttgart 2001, 640 s., „Acta Cassubiana“, t. VI, Gdańsk 2004, 393-398;
Birgit Lerman, Mirosław Ossowski (Hg.), Europa im Wandel. Literatur, Werte und Europäische Identität…, Sankt Augustin 2003, „Rocznik Gdański“, 2005, t. LXV, z. 1-2, 222-224 (z Marion Brandt).
Sprawozdania / Tagungsberichte
Topografie pamięci pogranicza. Nadrenia i Pomorze jako trylateralne regiony kulturowe, „Przegląd Zachodni”, nr 1, 2016. 217-219 (wspólnie z Magdaleną Sachą).
Międzynarodowe Warsztaty Letnie. Günter Grass – twórczość i recepcja, Gdańsk 27.6.-1.7.2012, Acta Cassubiana, t. XIV, Gdańsk 2012, 398-400.
Warsztaty historyczne Odczytując mowę kamieni. Śladami żydowskimi po Kaszubach, Przewóz 16-25.08.2006, „Acta Cassubiana”, t. VIII, Gdańsk 2006, 388-391.
Literatur, Werte und Europäische Literatur. Internationale Konferenz der Konrad-Adenauer-Stiftung, Gdańsk, 23.-26. Oktober 2003, „Convivium“, Bonn 2004, 354-357 (wraz z Marion Brandt).
Tłumaczenia / Übersetzungen
von wissenschaftlichen, populärwissenschaftlichen Texten sowie von autobiographischen Texten ins Polnische bzw. ins Deutsche
Józef Borzyszkowski: Deutsche Berichte über die Kaschuben im 19. Jahrhundert, in: Niemcy o Kaszubach w XIX wieku. Obraz Kaszubów w pracach G.L. Lorka, W. Seidla i F. Tetznera / Deutsche Berichte über die Kaschuben im 19. Jahrhundert. Das Bild der Kaschuben in den Abhandlungen von G.L. Lorek, W. Seidel und F. Tetzner; hrsg. v. J. Borzyszkowski, Gdańsk: Instytut Kaszubski 2009, 23-36 (mit Astrid Popien).
Józef Borzyszkowski: Einführung, w: G. L. Lorek: Zur Charakteristik der Kassuben am Leba-Strome: in: Niemcy o Kaszubach w XIX wieku. Obraz Kaszubów w pracach G.L. Lorka, W. Seidla i F. Tetznera / Deutsche Berichte über die Kaschuben im 19. Jahrhundert. Das Bild der Kaschuben in den Abhandlungen von G.L. Lorek, W. Seidel und F. Tetzner; hrsg. v.. Borzyszkowski, Gdańsk: Instytut Kaszubski 2009, 85-90 (mit Astrid Popien).
Józef Borzyszkowski: Einführung, w: F. Tetzner: Die Slowinzen und Lebakaschuben, w: Niemcy o Kaszubach w XIX wieku. Obraz Kaszubów w pracach G.L. Lorka, W. Seidla i F. Tetznera / Deutsche Berichte über die Kaschuben im 19. Jahrhundert. Das Bild der Kaschuben in den Abhandlungen von G.L. Lorek, W. Seidel und F. Tetzner; hrsg. v. J. Borzyszkowski, Gdańsk: Instytut Kaszubski 2009, 225-228 (mit Astrid Popien).
Józef Borzyszkowski: Über den Weg Dietmar Albrechts in die Kaschubei, nach Pommern und Sarmatien, in: Im Gedächtnis von Zeit und Raum. Festschrift für Dietmar Albrecht, hrsg. v. Christian Pletzing, Martin Thommes, München 2007, 49-56 (mit Christian Pletzing), auch zugänglich unter http://www.academiabaltica.de/archiv/seminarbeitraege/medaille/index.html.
Zusammenfassung: Gerard Labuda, Historia Kaszubów w dziejach Pomorza, Bd. I: Czasy średniowieczne, Gdańsk 2006, 512-529 (z Zofią Bartz);
Pintus Elżbieta/Else, Moje prawdziwe przeżycia / Meine wahren Erlebnisse, oprac. /bearb. v. Józef Borzyszkowski, Instytut Kaszubski, Gdańsk 2005. 306 S.
Cezary Obracht-Prondzyński: Die Kaschuben zwischen polnischer Kultur und deutscher Zivilisation, in: Identitätswandel und nationale Mobilisierung in Regionen ethnischer Diversität. Ein regionaler Vergleich zwischen Westpreußen und Galizien am Ende des 19. und Anfang des 20. Jahrhunderts / hrsg. v. Ralph Schattkowsky, Marburg 2004 (Tagungen zur Ostmitteleuropa-Forschung; 20), 167-182.
Józef Borzyszkowski: Die Literatur der Kaschuben – historische Entwicklung und heutiger Stand, in: J. Borzyszkowski, Die Kaschuben, Danzig und Pommern, Gdańsk / Wejherowo 2002, 195-213.
Cezary Obracht-Prondzyński: Zusammenfassung, w: Cezary Obracht-Prondzyński: Kaszubi między dyskryminacją a regionalną podmiotowością, Gdańsk 2002, 826-829;
Józef Borzyszkowski: Vorwort. Über die Kaschuben, Danzig und Pomorania im Kontext der deutsch-polnischen Zusammenarbeit, in: J. Borzyszkowski, Die Kaschuben, Danzig und Pommern, Gdańsk / Wejherowo 2002, 5-9.
Marianne Wannow, Kaszubi. Przewodnik śladami podróży badawczej rosyjskiego uczonego Aleksandra Hilferdinga latem 1956 roku. Die Kaschuben […], Gdańsk 1999.
Franciszek Manthey, O historii Kaszubów. Prawda i świadectwo, hrsg. v. Józef Borzyszkowski, Gdańsk 1997.