W dniach 3−4 grudnia 2021 roku odbyła się konferencja Nachbeben einer Zäsur in der interkulturellen Literatur und Kulturpraxis. Formationserlebnisse einer Umbruchsgeneration / Wstrząsy wtórne cezury 1989/90 w literaturze i praktyce międzykulturowej. Doświadczenia formacyjne pokolenia przełomu (Programm 1.12.2021).
Spotkanie interdyscyplinarnego networku skupiło grono badaczy zajmujących się fenomenem interkulturowości w różnych dziedzinach życia społecznego (literaturze, języku, teatrze i szeroko pojmowanej kulturze). Przedmiotem refleksji – literaturoznawców, antropologów kultury, teatrologów, socjolingwistów i pisarzy z Austrii, Japonii, Niemiec, Polski i Ukrainy − były konsekwencje przełomu demokratycznego 1989/90 w Europie Środkowo-Wschodniej, zwłaszcza w wymiarze tożsamości i literatury interkulturowej. W centrum zainteresowania usytuowano aktorów życia społecznego (przede wszystkim twórców kultury) dwóch generacji, którzy doświadczyli cezury jako dzieci lub młodzi dorośli, wkraczający w życie społeczne w nowym porządku Europy. Jako szczególną grupę potraktowano autorów literatury interkulturowej, których jako nieletnich wywieziono na Zachód Europy, w tym z Polski w ramach emigracji solidarnościowej lat 1980.
Pierwszy dzień konferencji przeprowadzono na Uniwersytecie Gdańskim. Otworzyły konferencję dziekan Wydziału Filologicznego prof. UG dr hab. Urszula Patocka-Sigłowy oraz Prorektor ds. Współpracy Międzynarodowej, prof. UG dr hab. Anna Jurkowska-Zeidler, podkreślając rolę kształtowania relacji międzykulturowych we współczesnym świecie, w którym kontakt z Innym należy do codzienności. W imieniu organizatorów gości przywitała i podziękowała im za przybycie prof. UG dr hab. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk.
W tematykę konferencji wprowadziły trzy przekrojowe wykłady: Prof. dr hab. Monika Wolting (Wrocław/Berlin) wygłosiła wykład na temat Flüchtlings- und Migrantenfigur in der deutschsprachigen Literatur / Postać uciekiniera i migranta w niemieckojęzycznej literaturze. Wykład prof. Renaty Makarskiej (Germersheim/Mainz) dotyczył współczesnej polskiej interkulturowej literatury: Keine Umbruchsgeneration. Wie die polnische interkulturelle Literatur heute aussieht / Nie ma generacji przełomu. Jak wygląda dzisiaj polska literatura interkulturowa. Natomiast prof. UAM Małgorzata Zduniak-Wiktorowicz (Poznań) w swoim wystąpieniu poddała refleksji rolę pisarza jako pośrednika międzykulturowego: Objaśnianie Niemcom kryzysowej Polski przez polsko-niemieckie pisarki z Berlina: Brygidę Helbig-Mischewski i Emilię Smechowski.
W kolejnych trzech sesjach tematycznych poruszano tematykę recepcji literatury międzykulturowej, koncepcji kształtowania relacji mniejszość-większość kulturowa, zróżnicowanych strategii wypracowania projektów tożsamościowych oraz form obecności w życiu publicznym, jakie praktykują aktorzy życia społecznego z doświadczeniem wielokulturowości czy też funkcjonujący na pograniczu kultur.
Drugi dzień konferencji odbył się w gościnnych progach biblioteki Europejskiego Centrum Solidarności. Program objął zwiedzanie wystawy stałej muzeum, którą pokazał gościom dr Grzegorz Piotrowski (ECS, UG) oraz rozmowę z Basilem Kerskim, dyrektorem ECS Europejskie Centrum Solidarności jako wstrząs wtórny cezury 1989/90?, którą poprowadziła prof. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk. W dyskusjach powracał temat usytuowania literatury interkulturowej w kontekście narodowych kanonów literackich w Europie Środkowo-Wschodniej, jej rola jako instrumentu interwencji społecznej oraz perspektyw dotarcia do szerokiego grona czytelników. Uczestnicy sięgali do doświadczeń autobiograficznych, pogłębiając i poszerzając tym samym pole refleksji.
Nagrania poszczególnych sekcji konferencji dostępne są na kanale youtube Pracowni Badań nad Narracjami Pogranicza UG https://youtu.be/-dRiWzNO9y8, https://www.youtube.com/watch?v=4cGKBd6Ffjc (3.12.) i https://www.youtube.com/watch?v=8_6d-JOqyYQ (4.12).
Jako „wstrząs wtórny” samej konferencji, zrealizowano 11 grudnia wspólnie z Austriackim Forum Kultury w Warszawie spotkanie autorskie online Literatura jako sejsmograf zmian społecznych z pisarzem austriackim Robertem Prosserem, które poprowadziła prof. Monika Wolting (link do dokumentacji filmowej https://www.facebook.com/AustriackieForumKultury/videos/290998729705339).
Grono organizatorów i partnerów projektu tworzyli Pracownia Badań nad Narracjami Pamięci Pogranicza UG, International Border Studies Center, Pracownia Badań nad Interkulturowością w Literaturze i Teatrze (Instytut Filologii Germańskiej UG), Wydział Filologiczny UG, Europejskie Centrum Solidarności i Austriackie Forum Kultury w Warszawie. Zamierzenie zrealizowano dzięki środkom z Programu Wsparcia Humanistyki Gdańskiej UG (grant zbiorowy IBSC i grant indywidualny Miłosławy Borzyszkowskiej-Szewczyk Pogranicza w dialogu. Dialogi na pograniczu. Narracje – Pamięć – Tożsamość).
Konferencję zorganizował zespół w składzie: dr Eliza Szymańska (IFG, Pracownia Badań nad Narracjami Pamięci Pogranicza i Pracownia Badań nad Interkulturowością w Literaturze i Teatrze), mgr Izabela Braun-Gwiazdowska (IFG), Natalia Resch (studentka II roku filologii germańskiej) i prof. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk (kierownik projektu).