Wykład otwarty dr Magdaleny Lemańczyk
Niemcy na Pomorzu okiem socjologa. Wczoraj – dziś – jutro(?)
W dniu 16 grudnia 2014 miał miejsce wykład otwarty dr Magdaleny Lemańczyk na temat Niemcy na Pomorzu okiem socjologa. Wczoraj – dziś – jutro(?). Nasz Gość obroniła w 2013 roku doktorat na UAM na temat Tożsamość narodowa liderów mniejszości niemieckiej w wybranych miejscowościach Polski północnej, przygotowany w Instytucie Socjologii i Filozofii UG pod kierunkiem prof. Cezarego Obracht-Prondzyńskiego. Wynikami swoich badań podzieliła się z uczestnikami spotkania.
W kręgu zainteresowań badawczych dr M. Lemańczyk znajdują się oprócz mniejszości niemieckiej w Polsce także stosunki narodowościowe na Pomorzu Gdańskim po 1945 r., niemieccy gdańszczanie w Polsce i RFN (m. in. strategie integracyjne, międzypokoleniowa transmisja i transfer kultury, ruchliwość społeczna), a także metodologia badań terenowych w socjologii i antropologii.
Podczas spotkania dr Magdalena Lemańczyk pokrótce omówiła kolejne fazy osadnictwa niemieckiego na Pomorzu i jego specyfikę, m.in. w aspekcie przebiegu procesów asymilacji i akulturacji. Następnie przeszła do zagadnień instytucjonalizacji społeczności niemieckiej po 1990 roku, wyróżniając trzy fazy: renesansu etniczności w latach 90., stabilizacji i stagnacji w latach 2000-2004, a od 2005 roku − regresu aktywności etnicznej. W dalszej kolejności przedstawiła metodologię i wyniki badań dotyczących tożsamości liderów mniejszości niemieckiej, określając wartości rdzenne (przede wszystkim język i pamięć) oraz paletę typów autoidentyfikacji w układzie tożsamościowo-terytorialnym. Wskazała, że znaczną część aktywnych członków organizacji mniejszości niemieckiej na terenie dawnej prowincji niemieckiej Westpreussen / Prusy Zachodnie stanowią przedstawiciele ludności autochtonicznej – Kaszubi i Kociewiacy, którzy w indywidualnych konstrukcjach tożsamościowych w różny sposób ujmują i waloryzują niemiecko-polsko-kaszubski/kociewski splot kulturowy. Swoje rozważania badaczka podsumowała refleksją, iż o przyszłości organizacji mniejszości niemieckich stanowić będą członkowie-pasjonaci, zainteresowani kulturą i językiem niemieckim, niekoniecznie wykazujący się natomiast niemieckim pochodzeniem. Już obecnie są liczącą się, aktywną grupą w życiu społecznym stowarzyszeń.
Spotkanie zorganizowała Pracownia Badań nad Narracjami Pogranicza, a poprowadziła w ramach zajęć Krajoznawstwo historyczno-literackie Polski północnej na III roku makrokierunku niemcoznawstwo dr Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk. W spotkaniu uczestniczyli wykładowcy i studenci Instytutu Wydziału Historycznego, Katedry Kulturoznawstwa i Instytutu Filologii Germańskiej.
M.B.-Sz.